ΔΡΥΑΛΟΣ - ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΚΥΡΙΑΚΟΓΓΟΝΑ


Το blog ΟΙ ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΥ ευχαριστεί τον Παναγιώτη Κυριακόγγονα για την προσφορά υλικού και πληροφοριών.

  ~~~~~~~~~~~~~~~~~

"ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΜΟΥ ΑΥΡΙΟ ΕΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΤΙΝΟΣ"

(κειμενο Kyriakongonas Panagiotis)

 

Για να μην υπάρξει λάθος εντύπωση η θεία Ζαχαρουλα ΖΕΙ. Το αρχείο είναι του Παναγιωτη Μιχαηλ Κυριακογγονα.


Μακάρι να έφτιαχναν και σήμερα έστω το ένα δέκατο σε κάθε χωριό της Μανης οι κάτοικοι τους. Η θεία Ζαχαρουλα δεν ήξερε Ευρωπαϊκά Προγράμματα και ΕΣΠΑ. Όλα τα έκανε μόνη της,με αυτοπροστασία. Πολλές φορές κατηγορήθηκε και κάποιοι συγχωριανοί της , της έφερναν την αρχαιολογία. Αυτή ακάθεκτη συνέχιζε.Πολλές φορές της είπαν ότι διακονιζε και ότι παραγκολουσε τους τουρίστες.


Πάντα χαμογελαστή κερνουσε νερο από τη στέρνα της και κάνα σταφύλι από τη κληματαρια. Για 30 περίπου χρόνια είχε το τηλεφωνειο. Έστελνε τηλεγραφήματα, ειδοποίησε τους χωριανους στα γύρω χωριά ότι έχουν τηλέφωνο. Αν δεν εκοβε δρόμους σήμερα δεν θα περνούσε ούτε λεωφορείο μα ούτε μοτοσακο, όπως έλεγε.


Έργο της είναι και το οστεοφυλάκιο που φιλοξενεί όλους τους 'καλούς' συγχωριανούς της που ειδοποιουσαν την αρχαιολογία, βλέπεις είναι γυναίκα και δεν μπορούσαν να το παραδεχτούν ότι βγήκε μπροστά... Ας την έχουμε λοιπόν σαν παράδειγμα προς μίμηση, σε μία Μανη που επικρατούν τα επιδοτούμενα ανεξέλεγκτα βοοειδή. 


"ΣΗΜΕΡΑ ΕΜΟΥ ΑΥΡΙΟ ΕΤΑΙΡΟΥ ΚΑΙ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΤΙΝΟΣ"  για μερικούς που καρπωθηκαν κάποια τοιχία.....

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 Ξαναχτίζει το Βυζάντιο

(συνέντευξη της Ζαχαρούλας Κυριακόγγονα στην Αγγελική Νικολούλη, στις 13 Μαρτίου 1994, στο ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ)

~~~~~~~~~~~~

Αν σβήσει η Ζαχαρούλα μας  έσβησε και η ιστορία του Δρύαλου. Κάθε πέτρα αυτής της μανιάτικης γης είναι δεμένη με το Ζαχαρούλι... Αφού σκεφτόμαστε τώρα να της κάνουμε άγαλμα στη μέση του χωριού...   Ίσως να ναι και η πρώτη γυναίκα-χωρική που θα βλέπει να πελεκάνε σε μάρμαρο τον εαυτό της...


Τα λόγια τούτα Μανιατών που ζουν στην Αθήνα, ηχούν σαν αντίλαλος μες στους ερημικούς πύργους του Δρύαλου που περπατάμε. Μάρτης και οι πέτρες είναι πυρωμένες σαν κατακαλόκαιρο. Και το Ζαχαρούλι ;   Να΄ τη μες στο μεσημέρι σαν φουσάτο, να πελεκάει με τα μπράτσα έξω τις πέτρες, να τους δίνει το σχήμα που θέλει και να χτίζει γκρεμισμένες βυζαντινές εκκλησίες.

Φρουρός 

 

"Ε, εσείς εκεί, τι αγναντεύετε; Πάρτε πέτρες και βοηθάτε, αλλιώς καθίστε στη σκιά", μας φωνάζει και συνεχίζει το χτίσιμο.


Ζαχαρούλα Κυριακόγγονα, η ακοίμητη φρουρός του Δρύαλου και το ...κόκκινο πανί της Αρχαιολογίας... Κοντά εβδομήντα χρόνια τώρα φυλάει τους Πύργους και την ιστορία τους, χτίζει γκρεμισμένα εκκλησάκια, αναπαλαιώνει άλλα, συντηρεί τις αγιογραφίες και ας την κυνηγάει με τον κλητήρα η Αρχαιολογική.


"Ελάτε εσείς να τα φτιάξετε", τους διαμηνύει η Ζαχαρούλα. "Γιατί δεν κοπιάζετε; Μήπως σας ζήτησα ποτέ λεφτά;  Μήπως κατέστρεψα καμμία αγιογραφία; Τίποτες. Τότε αφήστε με ήσυχη όσο ζω να φτιάχνω...."

Είναι, ισως, η μόνη γυναίκα, στην περιοχή που ΄χει πιάσει τόσο στενή φιλία με όλους τους Αγίους!.... "Ανοίγει" τέτοιο κουβεντολόι μαζί τους , όπως με μια γειτόνισσα.


"Είναι η συντροφίτσα μου", την ακούς να λέει ανακατεύοντας τη λάσπη.  "Αμ, τι θαρρείς.... Εβδομήντα χρόνια μες το χωριό και να μην τους μάθω όλους;  Να, τώρα φτιάχνω τον Αϊ Γιάννη μου να ησυχάσει και αυτός.  Ο Αϊ Γιώργης μου είναι έτοιμος. Να, τηράτε εκεί, ίσα πέρα. Είναι η Αννούλα μου (Αγία Άννα). Τη βλέπετε; Κουκλίτσα την έκανα. Το ίδιο και την Κυριακή μου, την Κατερίνα μου, τον Άϊ Ταξιάρχη μου, τον Προφήτη Ηλια.....

 

- Πόσες εκκλησίες έχεις ξαναχτίσει ;

- Επτά, οκτώ.... Έχασα το λογαριασμό....


Μες στις εκκλησούλες που έχτιζε, διάβαζε τα δώδεκα ευαγγέλια, σήκωνε πρώτη στους ώμους της τον Επιτάφιο και στο τέλος, χτυπούσε και την καμπάνα για να ψάλλει το Χριστός Ανέστη.


Εκεί που χτίζει, την ακούμε ξαφνικά να απαγγέλλει στίχους δικής της έμπνευσης για τη φύση, για την ομορφιά της Μάνης.  Το σκαμμένο από τις ρυτίδες πρόσωπό της φωτίζεται. Το στήθος της φουσκώνει από περηφάνεια και το μικροκαμωμένο σώμα της τινάζεται λες και η κάθε λέξη που απαγγέλει τη διαπερνά σαν ρεύμα ηλεκτρικό.

Οι τουρίστες

 

-Είσαι και ποιήτρια Ζαχαρούλα. Τα ποιήματα σου τα κρατάς;

- Α, εσύ δεν είδες τίποτα. Κοίτα τις πέτρες στον πύργο μας. Διάβασε τι λένε.


Στον πύργο των Κυριακογγοναίων, οι πέτρες έχουν πάρει ζωή... Άλλες έχουν τις ζωγραφιές της Ζαχαρούλας και άλλες τα στιχάκια της.


"Αν δε σ΄ αρέσει, μη σε μέλλει.... Αυτός που τα ΄φτιαξε έτσι, τα θέλει" 'εχει γράψει πάνω σε μια πέτρα για όσους κριτικάρουν αρνητικά τα έργα της.


Οι τουρίστες που περνούν, γοητεύονται από την αήττητη χωρική που δε διστάζει να τους ....στρώσει  στο χτίσιμο ναών !

"Δεν το πιστεύεις;  Έλα να σου δείξω φωτογραφίες" μου λέει και ανοίγει ένα κουτί. Οι περισσότερες σκορπίζονται κατα γης.  Στη μια , η Ζαχαρούλα με ένα Γερμανό να τη βοηθάει στο ανακάτεμα της λάσπης. Στην άλλη με ένα Βέλγο να καμαρώνουν μπρος στην τελειωμένη εκκλησία του Αϊ Γιώργη.

 

-Καλά τόσα χρόνια στο χωριό, δεν πεθύμησες μια άλλη ζωή;

- Ποτές... Αν φύγω από δω θα σβήσω... Ξυπνάω πουρνό και τρέχω με τα ζωντανά μου. Πέρα από τους Αγίους μου έχω να φροντίσω και τους πεθαμένους μας. Και ο αδερφός μου ο Μιχάλης που ζούσε τόσα χρόνια στον Πειραιά, τα παράτησε όλα και ήρθε να μείνει μόνιμα εδώ στον πύργο μας. Μπας και νομίζετε εσείς, κει πάνω στην Αθήνα, ότι ζείτε; Εγώ περνάω τα εβδομήντα και σε γιατρό δεν έχω πάει.

(συνέντευξη στην Αγγελική Νικολούλη , 13 Μάρτη 1994 στο ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ)

  ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 

  ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Η θειά Ζαχαρούλα από το Δρύαλο, γεννήθηκε το 1925.  Μικροκαμωμένη, πάντα γελαστή και αεικίνητη, δραστήρια και πρόσχαρη.  Δεν παντρεύτηκε ποτέ.  

 

Όλη της η ζωή αφιερωμένη στον τόπο της. Με αγάπη και τρομερό ζήλο αναστήλωσε όλες τις εκκλησίες του χωριού, βρίσκοντας τρόπους να εξοικονομεί χρήματα γι αυτόν το σκοπό. Πούλαγε το λάδι της, ξεναγούσε τουρίστες και τα χρήματα που συγκέντρωνε, τα διέθετε όλα για τις εκκλησίες.


ΞΕΝΑΓΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ ΣΤΗ ΜΑΝΗ .....

ΞΕΝΑΓΩΝΤΑΣ ΞΕΝΟΥΣ ΣΤΗ ΜΑΝΗ


Έκοψε πολλά χωράφια της στα δύο, χωρίς δεύτερη σκέψη, για να περάσει ο δρόμος.



Κρατούσε για χρόνια το ταχυδρομείο του χωριού και τον ΟΤΕ.

 

  (φωτογραφίες από προσωπικό αρχείο Π.Κυριακόγγονα)

Η θεια Ζαχαρούλα στα νιάτα της στο Δρύαλο,  προσωπικό αρχείο Παν.Κυριακόγγονα

Η γιαγιά Ζαχαρούλα Κυριακόγκωνα στον Κοσμά τον Αιτωλό πάνω από την Τριανταφυλλιά


Η γιαγιά Ζαχαρούλα Κυριακόγκωνα στον Κοσμά τον Αιτωλό πάνω από την Τριανταφυλλιά


Η θεια Ζαχαρούλα Κυριακόγγονα στο Δρύαλο.


Αφιέρωσε τα χρήματα της, και προσωπική εργασία και κόπο, για να αναστηλώσει ή να φτιάξει εξ΄ αρχής τις εκκλησίες του χωριού. 



Οι εκκλησίες που έχει φτιάξει :

-Αγιος Πέτρος στο Φραγκούλια
-Αγιος Γιάννης στο Φραγκούλια,  χάλασμα που φτιάχτηκε από την αρχή
-Αγιος Γεώργιος και Αγία Αικατερίνη ( η δίδυμη )

-Αγία Κυριακή στο Δρύαλο που χτίστηκε από την αρχή
-Αγιος Ηλιας (Λιας) στα Σκυφιάνικα της Μέσα Μάνης
-Αγία Άννα (Άρτση), φτιάχτηκε από την αρχή
-Άγιος Θεόδωρος στο κοιμητήριο του Δρύαλου, το πλακόστρωτο στους     τάφους, καθώς και καφέ δίπλα στον Άγιο Θεόδωρο. 

Πλατεία Κάτω Δρύαλου, στη δίδυμη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και Αικατερίνης με δεντροφύτευση.

 Έργο της είναι και το οστεοφυλάκιο



Οι εκκλησίες που έχει φτιάξει : 

 

1. Ο ΑΗ ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΣΤΟ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΑ

 

2. Ο ΑΓ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΑ ..ΧΑΛΑΣΜΑ, ΣΧΕΔΟΝ ΕΞ ΑΡΧΗΣ

 

 3.Η ΔΙΔΥΜΗ (ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ)



4. ΠΕΤΡΙΝΗ ΠΛΑΚΟΣΤΡΩΣΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΚΑΤΩ ΔΡΥΑΛΟΥ (ΣΤΙΣ ΔΙΔΥΜΕΣ) ΜΕ ΔΕΝΤΡΟΦΥΤΕΥΣΗ


 

 5. Η ΑΓ ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΟ ΔΡΥΑΛΟ, ΕΞ ΑΡΧΗΣ ..ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΤΙΠΟΤΑ

ΤΟ ΠΡΙΝ                              ΚΑΙ                                        ΤΟ ΜΕΤΑ

Η Αγία Κυριακή Δρύαλου όπως ήταν πριν την αναστηλώσει η θεια Ζαχαρούλα. Υπάρχουν μόνο οι πέτρες και η Αγία Τράπεζα, στη θέση της ελιάς!!! Ακριβώς  δίπλα είναι η χτισμένη. Η θεια Ζαχαρούλα πήρε τις πέτρες και την ξανάφτιαξε από την αρχή !!!


 6.Η ΑΓ ΑΝΝΑ (ΑΡΤΣΗ) ΣΤΟ ΔΡΥΑΛΟ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΕ ΕΞΑΡΧΗΣ


ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΥΡΓΟ Κ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΜΑΣΤΟΡΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ


7. Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΔΡΥΑΛΟΥ,
    ΤΟ ΠΛΑΚΟΣΤΡΩΤΟ ΣΤΟΥΣ ΤΑΦΟΥΣ
    ΚΑΙ ΔΩΜΑΤΙΟ ΓΙΑ ΚΑΦΕ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΘΕΟΔΩΡΟ


8. Ο ΑΓΙΟΣ ΗΛΙΑΣ (ΛΙΑΣ) ΣΤΑ ΣΚΥΦΙΑΝΙΚΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑ ΜΑΝΗΣ

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Μια φορά, θυμάται η ανηψιά της, ήταν καλοκαίρι, Αύγουστος μήνας με καύσωνα 43 βαθμούς υπο σκιά. Έβαλε την ανηψιά στο κουζινάκι της και της είπε : 

 

"Περιμένουμε μουσαφίρηδες, θα φτιάξουμε τραβηχτές!"   

 

'Εφτιαξαν μια τεράστια λεκάνη και περίμεναν. Σε λίγο ήρθε ένα πούλμαν με γάλλους τουρίστες, και στάθηκε στη μέση του δρόμου.

 

- Στάσου , τους είπε.


Άνοιξαν την πόρτα να δουν τι θέλει. Κι αυτή τους κατέβασε όλους στην αυλή της και άρχισε να τους μοιράζει  τραβηχτές και νερό από τη στέρνα.


- Έτσι κάνουμε εμείς στη Μάνη, τους έλεγε, και χτύπαγε παλαμάκια όπως συνήθιζε.....

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~


ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΖΑΧΑΡΟΥΛΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΓΓΟΝΑ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ 

 

Η θειά Ζαχαρούλα Κυριακόγγονα με θέληση και πείσμα σκάλισε απλές σκέψεις και γνωμικά στην πέτρα για να μείνουν σε εμάς και τους επόμενους

Αυτοσχεδιασμοι στη πετρα απο τη θεια Ζαχαρουλα ΔΡΥΑΛΟΣ

Η θειά Ζαχαρούλα πάλεψε μια ζωή για να φτιάχνει όλες τις εκκλησίες του χωριού


"ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΜΟΥ ΑΥΡΙΟ ΕΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΤΙΝΟΣ" έργο της Ζαχαρούλας Κυριακόγγονα

Εργο της θειάς Ζαχαρούλας


"Αν δε σου αρέσει,
μη σε μέλει,
αυτός που τα έφτιαξε
έτσι τα θέλει"
δια χειρός Ζαχαρούλας Παν. Κυριακόγγονα.

 



ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΔΡΥΑΛΟΣ ..1980 ΠΕΡΙΠΟΥ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΤΡΑΚΟΣ, ΔΡΑΚΟΥΛΗΣ .Π. ΚΥΡΙΑΚΟΓΓΟΝΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΥΡΙΑΚΟΓΓΟΝΑΣ ΣΤΟΝ ΔΡΥΑΛΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Η ΘΕΙΑ ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ


~~~~~~~~~~~~~~~~~~


Οταν η αγάπη γεννά την δύναμη

Η Ζαχαρούλα Κυριακόγγονα δίνει καθημερινά τη ζωή της  ώστε να δει το χωριό της αναβαθμισμένο
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η γυναίκα "φαινόμενο" αν αξιολογηθούν σωστά τα έργα της. Βρίσκεται παντού, στο τηλέφωνο, στο χωράφι, στο γιαπί, σε όλες τις λειτουργίες του χωριού της, κάνει τον ξεναγό στους τουρίστες, είναι γεμάτη καλωσύνη και αγάπη, και πάνω απ΄ όλα είναι η γνήσια Μανιάτισσα.

Πρόκειται για την Ζαχαρούλα Κυριακόγγονα. Γέννημα θρέμμα του Δρύαλου. Έχει μια βαθιά αγάπη για το χωριό της, και κάνει τα πάντα για την πρόοδο και την αναβάθμιση του.


Συγκεκριμένα η Ζαχαρούλα έχει κτίσει μια εκκλησία, έχει αναστηλώσει με το παραδοσιακό πετροκτίσιμο έξι ναούς και φιλοδοξεί να επισκευάσει άλλους τρεις ναούς, ερειπωμένους και αφημένους στον χρόνο. Συγκεκριμένα :

 

Το 1977 αναπαλαιώνει το ναό του Αγίου Θεοδώρου, δαπάνη 2.700.000 δραχμές.
Το έτος 1980 , τον ναό των Ταξιαρχών, δαπάνη 650.000 δρχ.
Το έτος 1983, τον ναό του Προφήτη Ηλία, δαπάνη 300.000 δρχ.
Το έτος 1985, τον ναό του Αγίου Γεωργίου, δαπάνη 500.000 δρχ.
Το έτος 1987, τον ναό του Αγίου Ανδρέα, δαπάνη 400.000 δρχ.
Το έτος 1982, τον ναό των Αγίων Αποστόλων, δαπάνη 300.000 δρχ.
Το έτος 1988 - 1990 τσιμεντόστρωσε δρόμο και αναπαλαίωσε εκ θεμελίων τον ναό της Αγίας Άννας με δαπάνη 1.300.000 δρχ. Χάρις στον δρόμο αυτό, το 1991 όταν ξέσπασε πυρκαγιά στην περιοχή, σώθηκε ο ελαιώνας με 20.000 δένδρα μιας και εύκολα μπορούσαν να διέλθουν τα πυροσβεστικά.

Τελευταίο έργο της Ζαχαρούλας είναι ο Ναός της Αγίας Κυριακής. Εδώ υπάρχει πρόβλημα. Οι εργασίες ανοικοδόμησης σταμάτησαν διότι χρειάζεται έγκριση από την Εφορία Βυζαντινών αρχαιοτήτων Σπάρτης.

Από έγγραφο που έχουμε στα χέρια μας, διαπιστώνουμε το μεγαλείο της Ελληνικής Γραφειοκρατίας. Η αίτηση έγκρισης της Ζαχαρούλας έγινε " μπαλάκι " εδώ κι εκεί ζητώντας ικανοποίηση. Ελπίζουμε ότι θα ικανοποιηθεί τελικά το αίτημα της Ζαχαρούλας αν και δεν το πιστεύουμε.

Αυτό που τελικά μας εντυπωσίασε από το όλο έργο της Ζαχαρούλας είναι ότι οι δαπάνες για τις δημιουργίες της προέρχονται από την ίδια, από τους συγχωριανούς αλλά και από τους τουρίστες τους οποίους ξεναγεί.

Συνεισφέρουν και οι τουρίστες στο έργο της. Της προσφέρουν χρήματα για να συνεχίσει τις αναπαλαιώσεις. 

Υπάρχει άραγε κάποια τέτοια χειρονομία από την Πολιτεία;

Aστεία πράγματα! Τα χρήματα επενδύονται σε παραγωγικούς τομείς όχι σε εκκλησάκια. Τους καρπούς δε των μεγαλόπνοων επενδύσεων τους γευόμαστε καθημερινά, από την μακρόχρονη λιτότητα - βραχνά, που τελειωμό δεν έχει.

Πάντως κύριοι, τα εκκλησάκια της Ζαχαρούλας, τα γνωρίζουν πάρα πολλοί ξένοι τουρίστες. Αν αξιώσει ο Θεός, θα τα γνωρίσουν και 'Ελληνες και ειδικά οι Δημόσιοι λειτουργοί. Είναι απέραντη η θλίψη της ενάρετης Ζαχαρούλας, διότι δεν μπορεί να συνεχίσει. Τη διαβεβαιώνουμε ότι η εφημερίδα μας θα κάνει ότι είναι δυνατόν για να δοθεί λύση στο πρόβλημα. Μέχρι τότε της ευχόμαστε "κουράγιο" και "υπομονή". Μην απογοητευτεί , μην τα παρατήσει.

Η ίδια κάνει έκκληση προς κάθε έλληνα χριστιανό, να συνεισφέρει όσα μπορεί ο καθένας για να συμπληρωθεί το ποσόν των 200.000 δρχ. για την διάνοιξη δρόμου προς τον ναό του Αγίου Ανδρεα. Για περισσότερες πληροφορίες , μπορεί κανείς να απευθυνθεί στην ίδια την Ζαχαρούλα Κυριακόγγονα στο τηλέφωνο 0733-52232 ή στα τηλέφωνα της εφημερίδας μας. Αξίζει τον κόπο να την βοηθήσουμε

Δεν υπάρχουν σχόλια: