ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΜΑΝΗ

Μανιάτικες κοινόχρηστες βρύσες ή πηγές
του Βασίλη Πιερρακέα (1)
Όταν αναφερόμαστε σε μνημεία, δεν εννοούμε αποκλειστικά εκείνα που έγιναν προς τιμήν προσώπων ή γεγονότων, για αγώνες και θυσίες ή γνώσεις και για έργα σπουδαία, προς όφελος της πατρίδας, του κοινωνικού συνόλου ή της ανθρωπότητας.
Από πληροφορίες και γραπτά κείμενα, υπάρχουν πολλές βρύσες κοινόχρηστες που στολίζουν μικρές πλατείες ή δρόμους των χωριών ή οικισμών.
Βρύσες υπάρχουν: Κάμπος Αβίας, Καρδαμύλη, Πραστείο, Πύργος Λεύκτρου, Κάτω Ρίγκλια, Καστάνια, Κυβέλεια, Πλάτσα, Λοζνά (Πηγή), Νομιτσή, Κουτήφαρη, Πλάτανο, Λαγκάδα, Πολιάνα και αλλού.
Στο Οίτυλο υπάρχουν οι βρύσες Χαραμπός, Νιάμιτσα, Φαβατού και Μεσιακού, Ασπέλιοβας, Συργιάνι, Κολομίνιτση, Αρφύγκια κ.λπ. Στο Κρυονέρι, στην Άνω Καρέα και Κάτω Καρέα, στη Γέρμα, Δροσοπηγή (Τσεροβά), Βαχό και ίσως κάποιες ακόμα.
Οι βρύσες αυτές με την μικρή ή μεγάλη ιστορία της η καθεμιά περιμένουν τον άνθρωπο που θα τις περιγράψει για να τις μάθουν ή να τις θυμηθούν οι συμπατριώτες μας.
Ο σκοπός μας είναι να παρουσιασθούν όλες οι βρύσες της Μάνης, είτε είχαν ιστορική αξία είτε όχι, γιατί έχει σχηματισθεί η εντύπωση στον κόσμο ότι η Μάνη είναι ένας ξερότοπος. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε εντοιχισμένα διακοσμητικά, ανάγλυφα ή επιγραφές και χρονολογίες.
Παρακαλούμε για την βοήθειά σας προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός μας. Αν είναι δυνατόν τα κείμενά σας να συνοδεύονται και από φωτογραφικό υλικό.
(1.)Συγγραφέας του βιβλίου "Οι Παλαιοί Μανιάτες", εκδόσεις "ΑΔΟΥΛΩΤΗ ΜΑΝΗ", 2001 και εκδότης της εφημερίδας «ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ» (1988-1996).

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ http://www.greekarchitects.gr/site_parts/doc_files/19.11.2011.10.pdf

ΒΡΥΣΕΣ Κ ΠΗΓΕΣ ΣΤΗ ΜΑΝΗ  



Η Βρύση: Εκατό μέτρα πιο πάνω απο την εκκλησία της Παναγίας, στο δρόμο που πηγαίνει για το χωριό είναι η πιο ωραία βρύση που υπάρχει στο νομό Λακωνίας. Έχει θόλο (καμάρα) και τρεις μαρμάρινους κρουνούς (αυλούς) που τρέχουν άφθονο κρύο καθαρό και χωνευτικό νερό. Εκτός όμως απο ωραία είναι και ιστορική. Σε αυτή τη βρύση, η θρυλική Ελένη Αναειπόνυφη φόνευσε τον μοναδικό Αιγύπτιο στρατιώτη που κατόρθωσε να φθάσει εδώ.
Χαρακτηριστικό είναι το επεισόδιο της Ελένης Αναειπόνυφης που σκότωσε έναν Αιγύπτιο που την κατεδίωκε κοντά στη βρύση της πλατείας εντός του χωριού! Ο Σπυρίδων Τρικούπης αναφέρει το γεγονός στην Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης:
«Η Ελένη Αναειπόνυφη, βαστώσα τα δύο ανήλικα τέκνα της και καταδιωκομένη υπό τινός Αιγυπτίου, έφευγε προς το όρος του Πολυαράβου. Ο Αιγύπτιος έδραξε την συρομένην άκραν και επροσπάθει να κρατήση τοιουτοτρόπως την φεύγουσαν. Αλλ’ αυτή, αφήσασα κατά γης τα τέκνα, έδραξε την άλλην άκραν, όπου ευρίσκετο δεδεμένος ο θησαυρός της, δέκα δίστηλα. Αισθανθείσα δε ότι η ζώνη ετεντώθη, απέλυσεν αίφνης την άκραν και πεσόντα ύπτιον τον Αιγύπτιον ετραυμάτισε δια της ιδίας αυτού λόγχης και έσωσεν εαυτήν, τα τέκνα και τον θησαυρόν. »

ΠΗΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΥΡΝΟΥ ΣΤΟ ΝΥΦΙ (φωτο Πέτρος Αθανασάκος)

ΠΗΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΥΡΝΟΥ ΣΤΟ ΝΥΦΙ (φωτο Πέτρος Αθανασάκος)
ΑΧΙΛΛΕΙΟ Προχωρώντας προς την Ανατολική Πύλη του Κάστρο, στο Πόρτο Κάγιο, ένα σύντομο μονοπάτι 50-100 μέτρων μας οδηγεί σε μία πηγή που βγάζει χειμώνα - καλοκαίρι άφθονο κρυστάλλινο νερό. Πλούσια βλάστηση με πολλών ειδών φυτά, στολίζει την περιοχή.

AΧΙΛΛΕΙΟ (φωτο Panagiotis Gounelas)
ΑΧΙΛΛΕΙΟ Προχωρώντας προς την Ανατολική Πύλη του Κάστρο, στο Πόρτο Κάγιο, ένα σύντομο μονοπάτι 50-100 μέτρων μας οδηγεί σε μία πηγή που βγάζει χειμώνα - καλοκαίρι άφθονο κρυστάλλινο νερό. Πλούσια βλάστηση με πολλών ειδών φυτά, στολίζει την περιοχή.
ΑΧΙΛΛΕΙΟ Προχωρώντας προς την Ανατολική Πύλη του Κάστρο, στο Πόρτο Κάγιο, ένα σύντομο μονοπάτι 50-100 μέτρων μας οδηγεί σε μία πηγή που βγάζει χειμώνα - καλοκαίρι άφθονο κρυστάλλινο νερό. Πλούσια βλάστηση με πολλών ειδών φυτά, στολίζει την περιοχή.
ΑΧΙΛΛΕΙΟ Προχωρώντας προς την Ανατολική Πύλη του Κάστρο, στο Πόρτο Κάγιο, ένα σύντομο μονοπάτι 50-100 μέτρων μας οδηγεί σε μία πηγή που βγάζει χειμώνα - καλοκαίρι άφθονο κρυστάλλινο νερό. Πλούσια βλάστηση με πολλών ειδών φυτά, στολίζει την περιοχή.
ΑΡΝΑ
ΒΑΜΒΑΚΑ
ΒΕΡΓΑ Η ΠΑΝΩ ΒΡΥΣΗ
ΒΡΥΣΗ ΣΤΟ ΒΑΧΟ
ΒΡΥΣΗ ΣΤΟ ΒΑΧΟ

ΒΕΡΓΑ
ΓΑΙΤΣΕΣ

Μπαίνοντας στο χωριό Γαϊτσές αριστερά και περίπου τρία μέτρα χαμηλότερα του δρόμου, υπάρχει μία κρήνη η οποία συγκεντρώνει τα νερά του ποταμού. Πρόκειται για κιβωτιόσχημη κατασκευή διαστάσεων 3.500 Χ 3.00μ και ύψους 2.20μ αποτελούμενη από πωρόλιθους. Στο μπροστινό της τμήμα και σε ύψος 0.50μ από το δάπεδο υπάρχουν τρία στόμια από όπου εξέρχεται το συγκεντρωμένο νερό.
ΓΑΙΤΣΕΣ

Μπαίνοντας στο χωριό Γαϊτσές αριστερά και περίπου τρία μέτρα χαμηλότερα του δρόμου, υπάρχει μία κρήνη η οποία συγκεντρώνει τα νερά του ποταμού. Πρόκειται για κιβωτιόσχημη κατασκευή διαστάσεων 3.500 Χ 3.00μ και ύψους 2.20μ αποτελούμενη από πωρόλιθους. Στο μπροστινό της τμήμα και σε ύψος 0.50μ από το δάπεδο υπάρχουν τρία στόμια από όπου εξέρχεται το συγκεντρωμένο νερό.
ΓΑΙΤΣΕΣ
Μπαίνοντας στο χωριό Γαϊτσές αριστερά και περίπου τρία μέτρα χαμηλότερα του δρόμου, υπάρχει μία κρήνη η οποία συγκεντρώνει τα νερά του ποταμού. Πρόκειται για κιβωτιόσχημη κατασκευή διαστάσεων 3.500 Χ 3.00μ και ύψους 2.20μ αποτελούμενη από πωρόλιθους. Στο μπροστινό της τμήμα και σε ύψος 0.50μ από το δάπεδο υπάρχουν τρία στόμια από όπου εξέρχεται το συγκεντρωμένο νερό.
ΓΥΘΕΙΟ ΠΗΓΗ ΜΟΥΤΑΛΗ Στο μονοπάτι που μας οδηγεί στο σπήλαιο του Ζαχαριά (η τρύπα του Ζαχαριά) θα συναντήσουμε την πηγή Μούταλη, της οποίας το νερό έχει ιαματικές ιδιότητες και είναι πολύ πλούσιο σε σίδηρο.
ΑΡΝΑ 1938. Το πηγάδι (απο Arna Sparti Lakonia)
ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ. Το Σεληναρι ειναι μια απο τις ιαματικές πηγές της Λακωνίας έχει μεγαλη περιεκτικότητα σε σόδα και μαγνήσιο γι αυτό και έχει πολύ χωνευτικό νερό.
ΕΞΩΧΩΡΙ ΤΟΥ ΜΠΡΑΒΑΚΟΥ Η ΚΟΡΑ
ΕΞΩΧΩΡΙ, ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ
ΕΞΩΧΩΡΙ, ΑΝΔΡΕΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΝ ΣΩΛΗΝΕΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΤΟ 1941
ΕΞΩΧΩΡΙ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΝ ΣΩΛΗΝΕΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΤΟ 1941
ΟΙΤΥΛΟ. Η ιστορική βρύση «Φαβατού» όπως είναι σήμερα, ενώ μέσα σε αυτήν υπάρχει επιγραφή γραμμένη από το 1881. Ιστορικές αναφορές λένε ότι υπήρχε τουλάχιστον από το 1650 μ.Χ.
Η επιγραφή σε μεγέθυνση. Από τη βρύση αυτή έπαιρναν νερό όχι μόνο οι περαστικοί των διπλανών χωριών αλλά και τα καράβια που προσάραζαν στον όρμο του Οιτύλου και γέμιζαν τις βαρέλες τους.
ΟΙΤΥΛΟ. Η ιστορική βρύση «Φαβατού» όπως είναι σήμερα, ενώ μέσα σε αυτήν υπάρχει επιγραφή γραμμένη από το 1881. Ιστορικές αναφορές λένε ότι υπήρχε τουλάχιστον από το 1650 μ.Χ.
Η όμορφη πετρόκτιστη βρύση Στροτζάς, στο Προσήλι, επί του δρόμου που διασχίζει το χωριό. Ξεχωρίζουμε το εντοιχισμένο μαρμάρινο αγαλματίδιο στον τοίχο πίσω από την βρύση.
Η όμορφη πετρόκτιστη βρύση Στροτζάς, στο Προσήλι, επί του δρόμου που διασχίζει το χωριό. Ξεχωρίζουμε το εντοιχισμένο μαρμάρινο αγαλματίδιο στον τοίχο πίσω από την βρύση.
ΠΗΓΗ ΣΤΟ ΣΚΟΥΤΑΡΙ
ΠΗΓΗ ΣΤΟ ΣΚΟΥΤΑΡΙ
ΠΗΓΗ ΣΤΟ ΣΚΟΥΤΑΡΙ
ΠΗΓΗ ΣΤΟ ΣΚΟΥΤΑΡΙ
ΘΑΛΑΜΕΣ
Θολωτή πέτρινη με αμμοχώρι και δίρριχτη στέγη. Στο εσωτερικό υπάρχει πηγάδι και αντλία δεξιά και αριστερά πεζούλια πέτρινα. Στην πρόσοψη υπήρχαν πέτρες με επιγραφές που έχουν κλαπεί. Δίπλα στη βρύση (αριστερά) υπάρχει επιγραφή η οποία λέει : «Αυτοκράτορα Καίσαρα Μάρκον Αυρήλιον Αντωνείνον Σεβαστόν η Πόλις η Θαλαμάτων. Επιμελησαμένου της κατασκευής και αναστάσεως Δημοκράτους του Κράτωνος Ιερέως».
Στο χωριό Θαλάμες (πρώην Κουτήφαρη) στην νότια πλευρά της πλατείας υπάρχει κρήνη θολωτή με εκφορικό θόλο ισλαμικής διατομής. Πρόκειται για το ονειρομαντείο της Ινούς της Πασιφάης. Έχει εσωτερικές διαστάσεις 5.50μ βάθος, 3.20μ πλάτος και 2.30μ ύψος. Η είσοδος γίνεται κατεβαίνοντας τέσσερα σκαλοπάτια μέχρι τη στάθμη -0.80μ από το διαμορφωμένο έδαφος. Στην πρόσοψη εξέχουν πέτρες-μαστοί με συμμετρικά σχήματα. Στην κορυφή του τόξου κεφαλή σατύρου. Στην πρόσοψη υπήρχαν λιθανάγλυφες επιγραφές. Μία από αυτές έγραφε "Αυτοκράτορα Καίσαρα Μάρκον Αυρήλιον Αντωνείνων Σεβαστόν η Πόλις η Θαλαμάτων. Επιμελησαμένου της κατασκευής και ανστάσεως Δημοκράτους του Κράτωνος Ιερέως"
Στο χωριό Θαλάμες (πρώην Κουτήφαρη) στην νότια πλευρά της πλατείας υπάρχει κρήνη θολωτή με εκφορικό θόλο ισλαμικής διατομής. Πρόκειται για το ονειρομαντείο της Ινούς της Πασιφάης. Έχει εσωτερικές διαστάσεις 5.50μ βάθος, 3.20μ πλάτος και 2.30μ ύψος. Η είσοδος γίνεται κατεβαίνοντας τέσσερα σκαλοπάτια μέχρι τη στάθμη -0.80μ από το διαμορφωμένο έδαφος. Στην πρόσοψη εξέχουν πέτρες-μαστοί με συμμετρικά σχήματα. Στην κορυφή του τόξου κεφαλή σατύρου. Στην πρόσοψη υπήρχαν λιθανάγλυφες επιγραφές. Μία από αυτές έγραφε "Αυτοκράτορα Καίσαρα Μάρκον Αυρήλιον Αντωνείνων Σεβαστόν η Πόλις η Θαλαμάτων. Επιμελησαμένου της κατασκευής και ανστάσεως Δημοκράτους του Κράτωνος Ιερέως"
ΘΑΛΑΜΕΣ
ΘΑΛΑΜΕΣ
Θολωτή πέτρινη με αμμοχώρι και δίρριχτη στέγη. Στο εσωτερικό υπάρχει πηγάδι και αντλία δεξιά και αριστερά πεζούλια πέτρινα. Στην πρόσοψη υπήρχαν πέτρες με επιγραφές που έχουν κλαπεί. Δίπλα στη βρύση (αριστερά) υπάρχει επιγραφή η οποία λέει : «Αυτοκράτορα Καίσαρα Μάρκον Αυρήλιον Αντωνείνον Σεβαστόν η Πόλις η Θαλαμάτων. Επιμελησαμένου της κατασκευής και αναστάσεως Δημοκράτους του Κράτωνος Ιερέως».
ΘΑΛΑΜΕΣ
Θολωτή πέτρινη με αμμοχώρι και δίρριχτη στέγη. Στο εσωτερικό υπάρχει πηγάδι και αντλία δεξιά και αριστερά πεζούλια πέτρινα. Στην πρόσοψη υπήρχαν πέτρες με επιγραφές που έχουν κλαπεί. Δίπλα στη βρύση (αριστερά) υπάρχει επιγραφή η οποία λέει : «Αυτοκράτορα Καίσαρα Μάρκον Αυρήλιον Αντωνείνον Σεβαστόν η Πόλις η Θαλαμάτων. Επιμελησαμένου της κατασκευής και αναστάσεως Δημοκράτους του Κράτωνος Ιερέως».
ΘΑΛΑΜΕΣ
Στις Θαλάμες στη βόρεια πλευρά της πλατείας υπάρχει κρήνη στην οποία η πρόσβαση γίνεται -2.50μ από το επίπεδο της πλατείας. Είναι η στάθμη που βρισκόταν παλαιότερα η πλατεία. Κατεβαίνοντας δέκα σκαλοπάτια βρισκόμαστε σε δύο τοξωτά ανοιγματα από τα οποία έχουμε πρόσβαση στη θολωτή κατασκευή που καλύπτει τη φυσική κοιλότητα του βράχου όπου συγκεντρώνεται το νερό. Από αυτόν τον χώρο ξεκινάει και σύστημα απορροής των υδάτων, πιθανώς σε περιπτώσεις υπερχείλισ
Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης

Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης
Κατηφορίζοντας από τον Άγιο Σπυρίδωνα με το ψηλό καμπαναριό και προχωρώντας από την Παλιά Πάνω Καρδαμύλη προς τη Νέα Κάτω Καρδαμύλη, συναντάμε την ιστορική της βρύση. Είναι πέτρινη, με δύο καμάρες αριστερά και δεξιά, με δύο λακκούβες και δύο κρουνούς και στο μέσον της προσόψεώς της υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα, με σκαλισμένη επιγραφή και χρονολογία 1734 που αναφέρει τον Μιχαήλ Παλαιολόγο, τεκμήριο και αυτό, να πούμε αμάχητο, της καταγωγής της οικογένειας των Τρουπάκηδων από τους Παλαιολόγους. Η επιγραφή της πλάκας είναι ακριβώς με την ορθογραφία και τη χρονολογία της ως εξής:
"1734/ΕΞΟΔΟΥ ΠΑ/ΝΑΠΩΤΙ ΤΡΟΥ/ΠΑΚΙ Ο ΠΑΤΗΡ/ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΠΑ/ΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΚΕ Ο ΙΟΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΣ".
Η ιστορική αυτή βρύση δεν χρησιμοποιείται πλέον, γιατί η Καρδαμύλη, τα τελευταία χρόνια υδρεύεται από υδραγωγείο. με νερό από τις πηγές του Ταϋγέτου. Το υδραγωγείο βρίσκεται στη ρεματιά του Βυρού, όπου ήταν παλαιότερα και οι υδρόμυλοι.
Και έτσι έμεινε η βρύση σαν ιστορικό μνημείο και αυτό της Καρδαμύλης. Έτσι σταμάτησε και η ταλαιπωρία των γυναικών, κυρίως, που κουβαλούσαν το νερό ζαλωτά με τα ξύλινα βαρελάκια του νερού, που και αυτά έμειναν τώρα σε μερικά σπίτια, ως ανάμνηση και ως διακοσμητικά.
Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης
Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης


Κατηφορίζοντας από τον Άγιο Σπυρίδωνα με το ψηλό καμπαναριό και προχωρώντας από την Παλιά Πάνω Καρδαμύλη προς τη Νέα Κάτω Καρδαμύλη, συναντάμε την ιστορική της βρύση. Είναι πέτρινη, με δύο καμάρες αριστερά και δεξιά, με δύο λακκούβες και δύο κρουνούς και στο μέσον της προσόψεώς της υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα, με σκαλισμένη επιγραφή και χρονολογία 1734 που αναφέρει τον Μιχαήλ Παλαιολόγο, τεκμήριο και αυτό, να πούμε αμάχητο, της καταγωγής της οικογένειας των Τρουπάκηδων από τους Παλαιολόγους. Η επιγραφή της πλάκας είναι ακριβώς με την ορθογραφία και τη χρονολογία της ως εξής:
"1734/ΕΞΟΔΟΥ ΠΑ/ΝΑΠΩΤΙ ΤΡΟΥ/ΠΑΚΙ Ο ΠΑΤΗΡ/ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΠΑ/ΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΚΕ Ο ΙΟΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΣ".
Η ιστορική αυτή βρύση δεν χρησιμοποιείται πλέον, γιατί η Καρδαμύλη, τα τελευταία χρόνια υδρεύεται από υδραγωγείο. με νερό από τις πηγές του Ταϋγέτου. Το υδραγωγείο βρίσκεται στη ρεματιά του Βυρού, όπου ήταν παλαιότερα και οι υδρόμυλοι.
Και έτσι έμεινε η βρύση σαν ιστορικό μνημείο και αυτό της Καρδαμύλης. Έτσι σταμάτησε και η ταλαιπωρία των γυναικών, κυρίως, που κουβαλούσαν το νερό ζαλωτά με τα ξύλινα βαρελάκια του νερού, που και αυτά έμειναν τώρα σε μερικά σπίτια, ως ανάμνηση και ως διακοσμητικά.
Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης
Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης
Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης
Η Ιστορική βρύση της Καρδαμύλης






ΚΑΜΠΟΣ :
Πέτρινη θολωτή βρύση με πελεκητές πέτρες. Πέτρινη γούρνα ρίχνει το νερό σε μεγαλύτερη πέτρινη γούρνα. Χρονολογείται από το 1820. Πάνω από τη γούρνα υπάρχει μία μαρμάρινη εντοιχισμένη επιγραφή.
ΚΑΜΠΟΣ :
Πέτρινη θολωτή βρύση με πελεκητές πέτρες. Πέτρινη γούρνα ρίχνει το νερό σε μεγαλύτερη πέτρινη γούρνα. Χρονολογείται από το 1820. Πάνω από τη γούρνα υπάρχει μία μαρμάρινη εντοιχισμένη επιγραφή.
ΒΡΥΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΒΕΛΑ
ΚΑΡΕΑ
ΚΑΡΕΑ
ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝ. ΜΑΝΗΣ
ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝ. ΜΑΝΗΣ
ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝ. ΜΑΝΗΣ
ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝ. ΜΑΝΗΣ
ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝ. ΜΑΝΗΣ
ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝ. ΜΑΝΗΣ
ΚΑΡΥΟΒΟΥΝΙ
ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΣΜΗΝΟΥΣ
Καταφύγι- Μεγάλη Μαντίνεια δεκαετία του 60.
Μαντινεια γυρω στα 1958.
Ο τότε υπουργός Υγείας Ιωάννης Ψαρρέας απο το Νομιτσί εγκαινιάζει την ύδρευση του χωριού ...η πρώτη βρύση της Μεγάλης Μαντίνειας είναι δικό του έργο.
Μαντινεια γυρω στα 1958.
Η ΡΙΤΖΙΑΒΑ ΣΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΛΟΥΡΙΑ
Η ΡΙΤΖΙΑΒΑ ΣΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΛΟΥΡΙΑ
Η ΡΙΤΖΙΑΒΑ ΣΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΛΟΥΡΙΑ
Boρειοανατολικά της πλατείας στο δρόμο που καταλήγει στα Τσέρια, μετά από 30 μέτρα υπάρχει η ιδιοκτησία Σωτήριου Πρωτοσυγγελίδη όπου υπάρχει ημιυπόγεια στέρνα διαστάσεων 4.00μ Χ 3.50μ και ύψος 0.90μ και η προσβαση γίνεται με τέσσερα σκαλοπάτια. Διατηρείται δίκτυο με σούγγελα που οδηγούν το βρόχινο νερό στη στέρνα.
Λίγα μέτρα πριν το Νομιτσί στα αριστερά του δρόμου υπάρχει η κρήνη δίπλα στο ναό των Αγίων Αναργύρων. Κατασκευάστηκε το 1728 και πρόκειται για θολωτή κατασκευή με δίρριχτη στέγη που στεγάζει τον κοινόχρηστο χώρο. Έχει εξωτερικές διαστάσεις 5.00 Χ 4.00μ και ύψος στην πλευρά του δρόμου 1.85μ και στην πίσω πλευρά 1.00μ. Στο εσωτερικό της υπάρχουν δύο παλιές αντλίες. Στο βάθος του θόλου αριστερά υπάρχει η επιγραφή "Επισκευάσθη δαπάνη Ν.Σ.Μουστάκα 1931"
Πλάτος : 5.50μ
Ύψος : 2.82μ
Βάθος : 4.53μ
ΚΕΛΕΦΑ

ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΗΣ ΚΕΛΕΦΑΣ
Στην Κελεφά υπήρχαν τέσσερις (4) τουλάχιστον βρύσες, δύο όμως είναι οι βασικές. Η πάνω και η κάτω βρύση.
Η ΠΑΝΩ ΒΡΥΣΗ
Η πάνω βρύση βρίσκεται (200) διακόσια περίπου μέτρα από την πλατεία του Αγίου Βασιλείου, η οποία είναι στο κέντρο του χωριού. Ένα στενό τσιμεντένιο δρομάκι οδηγεί προς την πάνω βρύση και προς την κατεύθυνση της Αλωνίτσας. Η βρύση αυτή απετέλεσε την κύρια πηγή ύδρευσης του χωριού μέχρι και το έτος 1994, από τότε που η υδροδότηση της Κελεφάς και ολόκληρης της Μάνης γίνεται από τις πηγές του Ταϋγέτου.
Η βρύση έχει τρία (3) καμάρια. Μετά από προσεκτική εξέταση του χώρου της Βρύσης, διαπιστώσαμε, ότι υπάρχουν τρεις ενδιαφέρουσες παραστάσεις: α) Στο παραθυράκι που υπάρχει στο μεσαίο καμάρι, φαίνεται αμυδρώς η εντοιχισμένη πλάκα που φέρει χρονολογία κτίσεως το 1858. β) Σε μία πέτρα στο αριστερό καμάρι που είναι σκαλισμένη μία ανθοδέσμη και ευδιάκριτη η χρονολογία (1858) και γ) Μπροστά στη μετώπη πάνω από το μεσαίο καμάρι, υπάρχει ένα ομφαλικό γυναικείο σύμβολο, που είναι σκαλισμένο πάνω στην πέτρα, το οποίο από ότι υποστηρίζει ο Πιέρρος Ι. Γλετζάκος είναι Ρωμαϊκής εποχής, και συμβολίζει τη γονιμότητα. Το ότι είναι Ρωμαϊκής εποχής ο Πιέρρος Ι. Γλετζάκος, το στηρίζει και το συνδέει με την πλάκα που βρέθηκε στο Βαχό, στο σπίτι του Στέλιου Σαραντάκου και στην οποία είναι χαραγμένο το όνομα του Ρωμαίου στρατηγού ΠΟΜΠΟΝΙΟΥ. Κατά την θεωρία αυτή, η συγκεκριμένη περιοχή, Κελεφά, Βαχό, Οίτυλο κλπ, ίσως και ολόκληρη η Μάνη ήταν τόπος εξορίας των ευγενών της Ρώμης, της εποχής του Χριστού που έπεφταν σε δυσμένεια. 
Η ΚΑΤΩ ΒΡΥΣΗ
Η κάτω βρύση βρίσκεται στο μονοπάτι προς το λαγκάδι, στο μονοπάτι που  αρχίζει, από το κάτω μέρος του χωριού και φθάνει μέχρι το Οίτυλο. Βρίσκεται σε απόσταση χιλίων (1000) περίπου μέτρων από το χωριό, σε πολύ δύσβατο και κατωφερικό έδαφος. Το νερό της σιγοτρέχει σε δύο τρία σημεία της μεγάλης σπηλιάς βάθους 30 μέτρων. Είναι πάρα πολύ καλό, αλλά δεν μπορεί να μεταφερθεί εύκολα λόγω της πυκνής και απροσπέλαστου βλαστήσεως και του κακοτράχηλου μονοπατιού. Σε ένα σημείο, το νερό βγαίνει από το βράχο και σχηματίζει στην πέτρα ένα μικρό αυλάκι. Εκεί μπορεί να συλλεγεί με τη βοήθεια ενός φύλλου από την καρυδιά που υπάρχει έξω από τη σπηλιά. Το νερό τέλος καταλήγει σε μία «γούρνα η σγούρνα» (τεχνητή η φυσική κοιλότητα στην πέτρα), η οποία με τη μορφή συγκοινωνούντων δοχείων το διοχετεύει σε μία μεγαλύτερη από την οποία οι γονείς μας, πριν από αρκετά χρόνια, με βάρδιες και πρόχειρους χωμάτινους αγωγούς διοχεύτευαν το χρησιμότατο αυτό νερό, στα «μποστάνια» (λαχανόκηπους) που υπήρχαν κάτω από την «κάτω βρύση». Λέγεται ότι η βρύση αυτή, εκτός από την ύδρευση των μποστανιών, χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο γύρω στα 1667-1670, για να μεταφέρει το νερό στο κάστρο και να χρησιμοποιηθεί τόσο ως υλικό κτισίματος, όσο και για πότισμα των πολυάριθμων εργατών και κτιστάδων του. Η μεταφορά του, εγίνετο με αγωγό και με το σύστημα της αλυσίδας. Ο αγωγός, κατάλοιπα του οποίου εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη και σήμερα ξεκινάει αριστερά της κάτω βρύσης (περνούσε με κάποιο τρόπο, πιθανόν εναέριο) πάνω από το λαγκάδι και κατέληγε στην «Κολογλιστέρνα» (είδος δεξαμενής) στο κάτω μέρος του κάστρου. Από εκεί μετεφέρετο με κουβάδες χέρι-χέρι στα ψηλότερα μέρη του Μονοπατιού του «Κουριού» και από εκεί στο Κάστρο. Είναι δε χαρακτηριστική η τεχνική κατασκευή της λεγομένης «σκάλας» του Κουριού. Για πολλά χρόνια οι παλαιότεροι γνώριζαν και έβλεπαν τους αγωγούς που πήγαιναν από την Κάτω Βρύση στην Κολογλιστέρνα. Σήμερα τα περισσότερα σημεία μετά την Κάτω Βρύση, προς το λαγκάδι και προς την Κολογλιστέρνα είναι απροσπέλαστα. Το μόνο που καταφέραμε, είναι πηγαίνοντας από τον Σκατέα προς τα «Μαυρασπήλια» (προς την κατεύθυνση του Κάστρου), να βγάλουμε μία μακρινή φωτογραφία στην οποία μόλις διακρίνεται ένα μέρος από το τοιχάκι, πάνω στο οποίο βρίσκεται ο αγωγός. 
Η ΒΡΥΣΗ ΤΗΣ ΑΛΩΝΙΤΣΑΣ
Μία ακόμη βρύση βρίσκεται στο μονοπάτι προς τα κτήματα της Κελεφάς, που βρίσκονται κάτω και πέρα από την πάνω βρύση, προς το παλιό μονοπάτι, που οδηγεί στο μοναστήρι της Σπηλαιώτισσας τη λεγόμενη βρύση της «Αλωνίτσας» (Αλωνίτσα, προφανώς περιοχή με αλώνια...).
Η ΒΡΥΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΓΙΑ ΤΑ ΙΣΙΑ ΠΙΣΩ
Βρίσκεται στο μονοπάτι για τα κτήματα της Κελεφάς που βρίσκονται στο πίσω (βόρειο - ανατολικό) μέρος της, προς τη Γέρμα, τη λεγόμενη βρύση του «Άη-Γιώργη», γιατί η βρύση αυτή, βρίσκεται κοντά στο εξωκλήσι του Άη-Γιώργη.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Οι περισσότερες βρύσες της Κελεφάς, και ειδικά η Πάνω και η Κάτω βρύση, έτρεχαν ασταμάτητα και μάζευαν το νερό, στις γούρνες τους, απ’ όπου οι Κελεφιώτες, το διοχέτευαν με αυτοσχέδια ρυάκια, κάθε δύο (2) ώρες εναλλάξ, στα μποστάνια τους, όπου καλλιεργούσαν κάθε είδους ζαρζαβατικά, ραδίκια, καρπούζια, κολοκύθια και άλλα απαραίτητα για την οικογένειά τους, αφού την αρχική μετακατοχική εποχή 1945 – 1965, ο μανάβης ήταν ουσιαστικά άγνωστος στην Κελεφά. Σε ολόκληρη σχεδόν την περιφέρειά της, η βλάστηση είναι έντονη. Η περιοχή ειδικά πάνω από το λαγκάδι και τα κτήματά της προς τα βόρεια και ανατολικά, δηλαδή προς τη Σπηλαιώτισσα και τη Γέρμα είναι πρωτοφανής, μία πραγματική ζούγκλα, ένας απέραντος λόγκος.

KEIMENO : Kelefa.gr
 
ΛΑΓΚΑΔΑ
ΛΑΓΚΑΔΑ, ΚΡΗΝΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
Στην πλατεία της Λαγκάδας υπάρχει μία κρήνη δίπλα στο ναό της Μεταμόρωσης Του Σωτήρος. Είναι στεγασμένη θολωτή κατασκευή με εσωτερικό πλάτος 5.60Μ και ύψος 3.50μ. Αριστερά του θόλου υπάρχει λιθανάγλυφος σταυρός και δεξιά παράσταση κόρης.

ΛΑΓΚΑΔΑ, ΚΡΗΝΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
Στην πλατεία της Λαγκάδας υπάρχει μία κρήνη δίπλα στο ναό της Μεταμόρωσης Του Σωτήρος. Είναι στεγασμένη θολωτή κατασκευή με εσωτερικό πλάτος 5.60Μ και ύψος 3.50μ. Αριστερά του θόλου υπάρχει λιθανάγλυφος σταυρός και δεξιά παράσταση κόρης.
ΛΑΓΚΑΔΑ, ΚΡΗΝΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
Στην πλατεία της Λαγκάδας υπάρχει μία κρήνη δίπλα στο ναό της Μεταμόρωσης Του Σωτήρος. Είναι στεγασμένη θολωτή κατασκευή με εσωτερικό πλάτος 5.60Μ και ύψος 3.50μ. Αριστερά του θόλου υπάρχει λιθανάγλυφος σταυρός και δεξιά παράσταση κόρης.
ΛΑΓΚΑΔΑ, ΚΡΗΝΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ (ΕΡΓΟ Ελένης Μεν.Νικολακέα)
Στην πλατεία της Λαγκάδας υπάρχει μία κρήνη δίπλα στο ναό της Μεταμόρωσης Του Σωτήρος. Είναι στεγασμένη θολωτή κατασκευή με εσωτερικό πλάτος 5.60Μ και ύψος 3.50μ. Αριστερά του θόλου υπάρχει λιθανάγλυφος σταυρός και δεξιά παράσταση κόρης.



ΠΗΓΗ ΣΤΟΝ ΑΗ ΓΙΩΡΓΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ
Προάστιο, η  εννεάκρουνη ανακαινισμένη κοινόχρηστη κρήνη, έργο των Μελισσηνών του Μυστρά,  του 1643
Προάστιο, η  εννεάκρουνη ανακαινισμένη κοινόχρηστη κρήνη, έργο των Μελισσηνών του Μυστρά,  του 1643
Προάστιο, η  εννεάκρουνη ανακαινισμένη κοινόχρηστη κρήνη, έργο των Μελισσηνών του Μυστρά,  του 1643
ΠΗΓΗ ΣΤΟΝ ΑΗ ΓΙΩΡΓΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ
ΜΕΛΙΣΣΑ,  Η ΠΗΓΗ ΤΟ 1932
ΜΕΛΙΣΣΑ (Μαλιτσίνα), "ΠΑΝΩ ΒΡΥΣΗ" (φωτο Sokratis Grafakos)
ΜΕΛΙΣΣΑ, Η ''ΠΕΡΑ ΒΡΥΣΗ'' ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ. (φωτο Παναγιώτης Γραφάκος)
ΜΕΛΙΣΣΑ, Η ''ΠΕΡΑ ΒΡΥΣΗ'' ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ. (φωτο Παναγιώτης Γραφάκος)
ΛΕΜΟΝΙΑ (ΡΟΖΟΒΑ)
ΛΥΓΕΡΕΑΣ
ΟΙΤΥΛΟ, ΒΡΥΣΗ ΤΗΣ ΝΙΑΜΙΤΣΑΣ

Την βρύση της Νιάμιτσας στο Οίτυλο, θα συναντήσουμε στα αριστερά μας μέσα σε πυκνή βλάστηση, ακολουθώντας το μονοπάτι από την εκκλησία των Ταξιαρχών προς την Αγία Τριάδα, λίγο πρίν φτάσουμε στο όμορφο εκκλησάκι. Η βρύση κατασκευάστηκε το 1958.
ΟΙΤΥΛΟ, ΒΡΥΣΗ ΤΗΣ ΝΙΑΜΙΤΣΑΣ

Την βρύση της Νιάμιτσας στο Οίτυλο, θα συναντήσουμε στα αριστερά μας μέσα σε πυκνή βλάστηση, ακολουθώντας το μονοπάτι από την εκκλησία των Ταξιαρχών προς την Αγία Τριάδα, λίγο πρίν φτάσουμε στο όμορφο εκκλησάκι. Η βρύση κατασκευάστηκε το 1958.
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας , πέτρινα σκαφίδια
ΠΡΟΑΣΤΙΟ, ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΝΩΝ 17ος αιωνας , πέτρινα σκαφίδια 








ΝΟΜΙΤΣΙ Πέτρινη θολωτή βρύση με δίρριχτη στέγη. Στο εσωτερικό υπάρχει πηγάδι με δύο παλιές αντλίες. ....
ΝΟΜΙΤΣΙ Πέτρινη θολωτή βρύση με δίρριχτη στέγη. Στο εσωτερικό υπάρχει πηγάδι με δύο παλιές αντλίες. ....
Νομιτσί - στη βάση της εκκλησίας Ζωοδόχου Πηγής
Νομιτσί - στη βάση της εκκλησίας Ζωοδόχου Πηγής

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του χωριού είναι οι δυο δημόσιες βρύσες, οι οποίες εμπλουτίζονται από υπόγειες πηγές και βρίσκονται η μία κάτω από την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στο κέντρο του χωριού και η δεύτερη δίπλα στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων στον οικισμό Κούμανι. Η ύδρευση του χωριού γινόταν παλιότερα από τα νερά τους. Στις βρύσες αυτές δεν πήγαιναν μόνο οι γυναίκες για να πάρουν νερό αλλά για να πλύνουν τα υφαντά στρωσίδια και τα ρούχα. Εκεί όμως πότιζαν και τα ζώα τους καλοκαιρινούς μήνες σε μαρμάρινες γούρνες. Στις βρύσες αυτές υπάρχουν εντοιχισμένα διακοσμητικά ανάγλυφα και αποτελούν μοναδικά αρχιτεκτονικά κτίσματα με έντονο ενδιαφέρον.
Στο υψηλότερο σημείο του χωριού Μπουλαριοί υπάρχει σύγχρονο υδραγωγείο. Συγκεντρώνει το νερό από το δίκτυο υδροδότησης και με τη βοήθεια της βαρύτητας καταλήγει στους κατοίκους..
Στο υψηλότερο σημείο του χωριού Μπουλαριοί υπάρχει σύγχρονο υδραγωγείο. Συγκεντρώνει το νερό από το δίκτυο υδροδότησης και με τη βοήθεια της βαρύτητας καταλήγει στους κατοίκους..
Στην Αρεόπολη κοντά στον Πύργο Καπετανάκου, υπάρχει σε κήπο σπιτιού μία λαξευτή στέρνα θολωτή διαστάσεων 4.00μ Χ 1.80μ και 3.50μ ύψου
Στην Αρεόπολη κοντά στον Πύργο Καπετανάκου, υπάρχει σε κήπο σπιτιού μία λαξευτή στέρνα θολωτή διαστάσεων 4.00μ Χ 1.80μ και 3.50μ ύψου
ΣΚΟΥΦΟΜΥΤΗΣ Σιδηρούχες πηγές. Οι πηγές αυτές περιέχουν σίδηρο, 1100 γρ. ανά λίτρο και χρησιμοποιούνται για αναιμίες και για τα νεφρά. Επειδή όμως το νερό αυτό αλλοιώνεται πολύ γρήγορα, πρέπει να πίνεται επί τόπου.
ΜΗΛΕΑ
Πέτρινη θολωτή βρύση με πελεκητές τετράγωνες πέτρες και επίπεδη οροφή. Υπάρχει μία πέτρινη γούρνα και ένας σιδερένιος κρουνός. Πέντε σκαλοπάτια πέτρινα οδηγούν στην επιφάνεια της βρύσης η οποία είναι πιο κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.
Πλάτος 4,60μ
Ύψος 3,50 μ
Βάθος 1.42 μ
Το Περα Πηγαδι ..του οικισμου ΞΑΝΘΙΑΝΙΚΑ του χωριου ΜΗΛΕΑΣ
Το Περα Πηγαδι ..του οικισμου ΞΑΝΘΙΑΝΙΚΑ του χωριου ΜΗΛΕΑΣ
Στην έξοδο του οικισμού Πύργος Διρού, στο δρόμο προς τα σπήλαια, στα αριστερά υπάρχει μικρή εκκλησία Αγιος Ισίδωρος, πίσω από την οποία βρίσκεται θολωτή υμιυπόγεια στέρνα.
Στα δεξιά του κεντρικού δρόμου στο ύψος της Καφιόνας υπάρχει σύγχρονη ημιυπόγεια στέρνα κυκλικής κάτοψης. Έχει διάμετρο 8.10μ, 5.00μ βάθος και το ανώτερο τμήμα της φθάνει 0.40μ από το έδαφος. Έχει δύο στόμια και περιμετρικά σκαφίδια από σκυρόδεμα.
Οίτυλο, πηγή στη Μονή Τσίγκου
ΠΑΛΑΙΟΒΡΥΣΗ (ΠΡΙΤΣΑ) Η πηγή Μαγγανιά χαμηλά του χωριού της Παλαιόβρυσης. Παλαιότερα το νερό που έβγαινε ήταν άφθονο ακόμη και τους καλοκαιρινούς μήνες. Βρίσκεται σε όμορφο περιβάλλον πυκνής βλάστησης με πλατάνια κ.λ.π
ΠΑΛΑΙΟΒΡΥΣΗ (ΠΡΙΤΣΑ) Η πηγή Μαγγανιά χαμηλά του χωριού της Παλαιόβρυσης. Παλαιότερα το νερό που έβγαινε ήταν άφθονο ακόμη και τους καλοκαιρινούς μήνες. Βρίσκεται σε όμορφο περιβάλλον πυκνής βλάστησης με πλατάνια κ.λ.π
Στο Εξωχώρι, λίγα μέτρα πιο πάνω στα αριστερά υπάρχει ο νερόλακκος της Στασινής Ζερβέα. Βρίσκεται μέσα στον περίβολο της ιδιοκτησίας με διαστάσεις 7 Χ 14μ και ύψος 1.20μ. Σήμερα χρησιμοποιείται για το πότισμα του κήπου της κατοικίας.
Σπηλαιο "Βονα" Εξωχωρίου
Στο τέλος του δρόμου προς το Ταίναρο, στα Κοκκινόγεια, πίσω από το ναό του Ποσειδώνα υπάρχει στέρνα λαξευτή ημιυπόγεια με κυκλική κάτοψη. Έχει διάμετρο 1.50μ και η τοιχοποιία της κατασκευής είναι 0.50μ.
Μέσα σε ελαιώνα τρία χιλιόμετρα από το Προάστιο υπάρχει η αγροικία του Σωκράτη Ξεπαπαδέα. Κτιριο του 1932. Το σπίτι έχει εγκαταλελειμμένη υπέργεια θολωτή στέρνα και πάνω σε αυτήν χτίστηκε η κουζίνα. Πρόκειτα για κτίσμα διαστάσεων 3.10μ Χ 4.10μ και ύψους 1.20μ. πάνω από το έδαφος. Το νερό συγκεντρωνόταν στη στέρνα από τη στέγη με τσίγκινα σούγγελα. Στον προαύλιο χώρο βρέθηκαν σκαφίδια από μαρμαρόπετρα που αξιοποιούνταν για τα πότισμα των ζώων.
ΒΡΥΣΗ ΣΤΟ ΣΕΛΕΓΟΥΔΙ
ΣΤΕΡΝΑ ΣΤΙΣ ΓΑΙΤΣΕΣ
ΠΡΟΣΗΛΙΟ (ΣΤΡΟΝΤΖΑ)
ΤΣΕΡΙΑ ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ. Πίσω από το ιερό του ναού υπάρχει στέρνα που φτάνει σε ύψος τα 2.70μ. Η μία της πλευρά είναι μεσοτοιχία με το ιερό και ή άλλη με το φυσικό βράχο. Έχει διαστάσεις 2.50μ Χ 3.50μ. Στο ανώτερο τμήμα της σχηματίζεται λιακός.

ΣΤΕΡΝΕΣ Η ΓΙΣΤΕΡΝΕΣ
Οι στέρνες είναι κατασκευές αποθήκευσης των όμβριων υδάτων . Αποτελούσαν βασικό τρόπο υδροδότητσης γι αυτό βρίσκονταν σχεδόν σε κάθε κατοικία, ενώ η χωρητικοτητά τους συνιστούσε κρίτηριο προίκας.
Συνήθως τοποθετούνταν στα υπόγεια κατοικιών ή στον προαύλιο χώρο τους. Κατασκευάζονταν είτε λαξευτές στο φυσικό βράχο είτε ήταν λιθόχτιστες με θολωτή οροφή. Στις εσωτερικές στέρνες προεξέχει μόνο το στόμιο προκειμένου να εξοικονομείται χώρος μέσα στην κουζίνα. Η θέση τους ήταν μέσα ή κοντά στην κουζίνα. Οι εξωτερικές προεξείχαν από το έδαφος και συνήθως στην ΄Εξω Μάνη καλύπτονταν με δώμα, το λιακό ή λιακωτό.
Με τον τρόπο αυτόν συγκεντρώνονταν τα νερά και διοχετεύονταν στο εσωτερικό της στέρνας μέσω του διαγού. Ο διαγός χρησιμοποιούνταν για τη συλλογή του βρόχινου νερού και τη μεταφορά του στη στέρνα. Τον διατηρούσαν κλειστό μέχρι το Δεκέμβρη ή τον Ιανουάριο και όχι μέχρι τα πρωτοβρόχια, λόγω των φύλλων που συγκεντρώνονταν από τα δέντρα. Ακολουθούσε ο καθαρισμός του διαγού και η τοποθέτηση «σήτας» στη μία ακρη του για να πέφτουν μέσα τα όμβρια ύδατα. Όταν η δεξαμενή νερού γέμιζε, επανατοποθετούσανε τη σήτα στην άλλη άκρη του διαγού ώστε να φεύγουν τα νερά προς τα έξω. Λόγω αυτής της διαδικασίας όλες οι στέρνες είχαν κλίση προς τα μέσα για να τους διοχετεύεται το νερό.
Η περιεκτικότητα της στέρνας αυξανόταν με παροχή νερού από τη στέγη, το οποίο έφτανε με τα σούγγελα. Αυτά ήταν μεταλλικές κατασκευές, παρόμοιες με τις σημερικές υδρορροές που τοποθετούνταν στην στέγη, συνέλεγαν το βρόχινο νερό και το μετέφεραν στη στέρνα. Αρχικά ήταν πήλινα και ενσωματωμένα στην εξωτερική τοιχοποιία του κτιρίου και το μόνο διατηρημένο παράδειγμα υπάρχει στη Βάθεια.
ΚΩΛΟΓΙΣΤΕΡΝΕΣ
Πρόκειται για πλήρως υπόσκαφες, υπαίθριες μεγαλιθινές στέρνες που συναντώνται κυρίως στη Μέσα Μάνη. Δεξαμενές με μακρόστενη κάτοψη και στρογγυλεμένες γωνίες που καλύπτονται από μονολιθινά δοκάρια (τα πλέχτουρα ή μακρόνια). Τα κενά ανάμεσα στα δοκάρια καλύπτονται με μικρότερες πέτρες δημιουργώντας ένα φίλτρο προστασίας για το εσωτερικό από τυχόν χώματα καθώς πέφτει το νερό, ενώ ένα ορθογώνιο άνοιγμα αφήνεται για στόμιο καλυπτόμενο από μια λίθινη πλάκα.
ΣΤΕΡΝΕΣ Η ΓΙΣΤΕΡΝΕΣ
Οι στέρνες είναι κατασκευές αποθήκευσης των όμβριων υδάτων . Αποτελούσαν βασικό τρόπο υδροδότητσης γι αυτό βρίσκονταν σχεδόν σε κάθε κατοικία, ενώ η χωρητικοτητά τους συνιστούσε κρίτηριο προίκας.
Συνήθως τοποθετούνταν στα υπόγεια κατοικιών ή στον προαύλιο χώρο τους. Κατασκευάζονταν είτε λαξευτές στο φυσικό βράχο είτε ήταν λιθόχτιστες με θολωτή οροφή. Στις εσωτερικές στέρνες προεξέχει μόνο το στόμιο προκειμένου να εξοικονομείται χώρος μέσα στην κουζίνα. Η θέση τους ήταν μέσα ή κοντά στην κουζίνα. Οι εξωτερικές προεξείχαν από το έδαφος και συνήθως στην ΄Εξω Μάνη καλύπτονταν με δώμα, το λιακό ή λιακωτό.
ΠΗΓΗ ΤΡΙΠΟΔΑΣ ΣΤΟΝ ΤΑΥΓΕΤΟ
Μέσα στον οικισμό της Παλαιάς Καρδαμύλης η γιστέρνα του πύργου των Μούτρζινων βρίσκεται σε κεντρική θέση του συγκροτήματος στο ισόγειο διώροφου κτίσματος. Πρόκειται για υπόγεια κατασκευή λαξευτή στο φυσικό βράχο.
Κεφαλόβρυση στο Πετροβούνι

Περίπου 250μ μετά το Αγγειαδάκι στα δεξιά του δρόμου υπάρχει στέρνα με διάμετρο 11 μ και τρία στόμια. Η επίπεδη στέγασή της είναι κατασκευασμένη από οπλισμένο σκυρόδεμα και βρίσκεται στο επίπεδο του εδάφους ενώ περιμετρικά υπάρχει πέτρινο τοιχείο ύψους 0.50μ και 0.40μ πλάτους. Απορία δημιουργεί το γεγονός ότι στα στόμια, η μία πλευρά είναι επενδεδυμένη με πέτρα, ενώ κεντρικός πυρήνας παραμένει το στόμιο από σκυρόδεμα. Αυτό συμβαίνει και στα τρία στόμια και είναι η μοναδική παρόμοια κατασκευή.

Στο δρόμο προς Οίτυλο και 50μ μετά τη διασταύρωση για Χοτάσια, στα αριστερά υπάρχει στέρνα ορθογωνικής κάτοψης διαστάσεων 4.60μ Χ 6.60μ. Κατασκευασμένη με αργολιθοδομή και μέγιστο ύψος από το έδαφος 1.50μ. Μοιάζει να χρησιμοποιείται ακόμα εξαιτίας των καλοδιατηρημένων μέσων άντλησης του νερού.

ΑΝΩ ΜΠΟΥΛΑΡΙΟΙ
Περίπου 250μ πριν το χωριό υπάρχει θολωτή στέρνα διαστάσεων 5.00 Χ 1.50μ και ύψους 2.50μ που έχει καταρρεύσει τμήμα της ώστε να διακρίνεται το εσωτερικό της και έχει διατηρηθεί το στόμιο το οποίο είναι ένα άνοιγμα στο ανώτερο τμήμα του θόλου.
ΑΝΩ ΜΠΟΥΛΑΡΙΟΙ
ΜΠΟΥΛΑΡΙΟΙ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ
ΜΠΟΥΛΑΡΙΟΙ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ
ΒΑΘΕΙΑ, ΣΤΕΡΝΑ, ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ 1.00 χ 1.50 ΚΑΙ ΥΨΟΣ 2.00
ΕΞΩΧΩΡΙ,
. Στο επάνω μέρος του οικισμού ανεβαίνοντας το μονοπάτι από την κεντρική εκκλησία. Μετά από εξήντα μέτρα δεξιά υπάρχει η στέρνα της Βούλας Γιανακέα. Πρόκειται για υπέργειο κτίσμα ύψους 3 μέτρων χτισμένο πριν 200 χρόνια συμφωνα με μαρτυρία της. Η κατασκευή είναι θολωτή κ καλυμμένη και στο επάνω τμήμα της δημιουργείται λιακός. Έχει στόμιο υπερυψωμένο και όλη η κατασκευή καλύπτεται με κληματαριά.
ΚΑΜΠΟΣ ΣΤΕΡΝΑ ΣΩΚΡΑΤΗ ΞΕΠΑΠΑΔΕΑ.
ΚΑΜΠΟΣ,
Στην ίδια περιοχή, υπάρχει το μαντρί του Παναγουλέα όπου υπάρχει υπέργεια θολωτή στέρνα από πωρόλιθο διαστάσεων 5.50μ Χ 4.10μ και ύψους 2.00μ. Η πλευρικηγ τοιχοποιία προεκτείνεται μέχρι το ύψος του θόλου με σκοπό το «γέμισμα» ώστε να δημιουργείται λιακός στο επάνω τμήμα για τη συλλογή των όμβριων υδάτων που σε συνδιασμό με τους παρακείμενους διαγούς στο έδαφος, να συγκεντρώνουν το νερό στη στέρνα.
ΚΑΜΠΟΣ
ΚΑΦΙΟΝΑ, ΣΤΕΡΝΑ

 Oικία στην Κοίτα, μπροστά στην οποία υπάρχει στέρνα. Καταλαμβάνει τη μισή επιφάνεια της αυλής. Έχει διαστάσεις 4.00μ Χ 3.30μ και ύψος από το δρόμο 1.20μ. Έχει λιακό με έντονη κλίση προς το κέντρο που βρίσκεται και το στόμιο.
ΚΟΚΚΙΝΟΓΕΙΑ

Περίπου 1200μ πριν το Οίτυλο και 840μ μετά τη διασταύρωση για Ελαιοχώρι Οιτύλου, υπάρχει στα δεξιά του δρόμου υπάρχει νερόλακκος  με διάμετρο 50μ και κυκλική κάτοψη. Τροφοδοτείται από κατερχέμενο ρέμα και βρόχινο νερό. ΄Εχει δημόσια χρήση για το πότισμα των παρακείμενων χωραφιών και οικόσιτων ζώων.
Η Πηγή Τριστιανά κάτω από το Νομιτσί. Γύρω από τη πηγή είναι πολλοί εγκαταλελειμμένοι κήποι και οπωροφόρα δέντρα. 31/03/17
ΠΕΤΡΟΒΟΥΝΙ ΚΡΗΝΗ ΣΚΑΡΠΑΛΕΖΟΥ


Στο μονοπάτι που συνδέει την Καρδαμύλη με το Πετροβούνι, περίπου 150μ από το Πετροβούνι υπάρχει η "Κρήνη Σκαρπαλέζου" χτισμένη το 1929 από το Δημήτρη Αποστολέα. Πρόκειται για κατασκευή ύψους 3.50μ που καλύπτει την εσοχή στο φυσικό βράχο για να συγκεντρώνει το τρεχούμενο νερό. Το ημικυκλικό τόξο της κατασκευής με άνοιγμα 3μ και βάθος 1.40 αποτελεί τη στέγαση της κρήνης. Εξωτερικά υπάρχει σημαντικός αριθμός σκαφιδιών. Αξιοπρόσκεκτη είναι η κατασκευή εμφανών λουκιών στον περίγυρο της κρήνης, έτσι ώστε να διοχετεύεται το υπερχειλίζον νερό στο γειτονικό ποτάμι.
ΠΕΤΡΟΒΟΥΝΙ ΚΡΗΝΗ ΣΚΑΡΠΑΛΕΖΟΥ


Στο μονοπάτι που συνδέει την Καρδαμύλη με το Πετροβούνι, περίπου 150μ από το Πετροβούνι υπάρχει η "Κρήνη Σκαρπαλέζου" χτισμένη το 1929 από το Δημήτρη Αποστολέα. Πρόκειται για κατασκευή ύψους 3.50μ που καλύπτει την εσοχή στο φυσικό βράχο για να συγκεντρώνει το τρεχούμενο νερό. Το ημικυκλικό τόξο της κατασκευής με άνοιγμα 3μ και βάθος 1.40 αποτελεί τη στέγαση της κρήνης. Εξωτερικά υπάρχει σημαντικός αριθμός σκαφιδιών. Αξιοπρόσκεκτη είναι η κατασκευή εμφανών λουκιών στον περίγυρο της κρήνης, έτσι ώστε να διοχετεύεται το υπερχειλίζον νερό στο γειτονικό ποτάμι.









































Δεν υπάρχουν σχόλια: