ΔΑΜΙΑΝΑΚΟΥ ΒΟΥΛΑ

Έφυγε η σπουδαία Μανιάτισσα Βούλα Δαμιανάκου, September 19, 2016

 γεννηµένη το 1914 στην Πάνιτσα (σηµερινή Μυρσίνη) της Λακωνίας

ΔΑΜΙΑΝΑΚΟΥ ΒΟΥΛΑ

 ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΑ - Της Βούλας Δαμιανάκου


Δανειζόμαστε ένα κομμάτι απο τη πολυσέλιδη εισαγωγή του “Μανιάτικα Μοιρολόγια” για να παρουσιάσουμε το βιβλίο της Βούλας Δαμιανάκου.

“Οι Μανιάτες, όπως όλοι οι Έλληνες, είναι ποιητές. Και όλοι, άντρες και γυναίκες, φτιάνουν μοιρολόγια, δηλαδή άσματα που αναφέρονται στην επέμβαση της Μοίρας. Το κλίμα του μοιρολογιού είναι οικείο για όλους, έχει, θά’λεγα, γίνει είδος σχολής, κι απλώνεται κι αναφέρεται σε όλο το κοινωνικό φάσμα. Πιάνουν όλα τα είδη κοινωνικών σχέσεων και διαφορών. Έχουμε μοιρολόγια πατριωτικά, μοιρολόγια πολιτικά, μοιρολόγια εγδιωκιμού κι ακόμη μοιρολόγια που υπαγορεύει το πνεύμα.....”.

Στο μικρού σχήματος βιβλίο της Βούλας Δαμιανάκου (260 σελίδες) παρουσιάζονται 111 μοιρολόγια και 12 σατιρικά που της τα έχουν αφηγηθεί Μανιάτισσες, μερικά μάλιστα αναφέρονται σε γεγονότα και πρόσωπα του Μαλευρίου, όπως αυτό που παραθέτουμε:



ΤΗΣ ΓΙΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΟΥΣ

Με παίρνει το παράπονο, δεν είμαι γκαρδιακό παιδί,

μ’άκουσε, μάνα μου καλή, έτσι να ιδείς παράδεισο,

αν δίνουν γνώρα οι νεκροί, και ιδείς και την Κανέλα σου,

να της το είπεις της σύγκριας μου, όρκο σου κάνω και σταυρό,

τρία αρφανά που μ’άφησε θα τα’χω τρεις φορές παιδιά.

-Σώπα και μην πικραίνεσαι και μην παραπονεύεσαι,
κι άκουσε, Βαγγελία μας, μεις δε σε ξεχωρίσαμε
σε βάλαμε στη θέση της, μην κλαις να ζεις Κανέλα μου
τα ορφανά στα χέρια σου.

 

(Μοιρολόι της Ευαγγελίας Αντ. Δαμιανάκου στο λείψανο της μητέρας της σύγκριάς της - συζύγου του αντρός της από προηγούμενο γάμο του, και τιμητική απάντηση - μοιρολόι από τη θεία Ρένα Οικονομάκου, πραγματική κόρη της νεκρής γιαγιάς Βασιλούς Τζικάκου).

Γ.Π.Δημακόγιαννης: πρώτες μέρες λειτουργίας τής «Αδούλωτης Μάνης» στην Αρεόπολη, έτη 1997-98, η Βούλα Δαμιανάκου μαθαίνει (από τη Νέα Μάκρη Αττικής όπου κατοικεί) το …πρωτοφανές γεγονός (ίδρυση βιβλιοπωλείου στη Μάνη και καταφθάνει να γνωρίσει τον ….ένοχο)!




Η Βούλα Δαµιανάκου, γέννημα της Μάνης, αγωνίστρια στην Εθνική Αντίσταση, ποιήτρια, συγγραφέας, μεταφράστρια, γεννήθηκε το 1914 στην Πάνιτσα (σηµερινή Μυρσίνη) της Λακωνίας, πέθανε 19 Σεπτέμβρη 2016, πλήρης ημερών και την “υποδέχτηκε” η πατρώα γη, Τρίτη 20-9-2016, η γενέτειρά της Μυρσίνη (Πάνιτσα) Γυθείου. Αγάπησε τόσο βαθιά την ελληνική γραµµατεία όσο λίγοι Έλληνες και δάµασε την γλώσσα ώστε να συγγράΦει σηµαντικά  έργα.
Η Βούλα Δαμιανάκου υπήρξε σύντροφος, συνεργάτις και ταμένη (μαζί με την κόρη της, τη ζωγράφο Ελένη Βασιλοπούλου) στη μνήμη και το έργο του Βασίλη Ρώτα.
Είναι εκείνη που φιλοξένησε τον διωκόμενο ηγέτη των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτζαλάν (και παραλίγο να καταδικαστεί), που αρνήθηκε -μολονότι είχε ανάγκη- τη β’ κατηγορίας τιμητική σύνταξη, που ξέκοψε από την ΑΕΠΙ, ως κληρονόμος και συνδημιουργός του έργου του Ρώτα (μεταξύ άλλων το «Ένας όμηρος» και οι «Όρνιθες»), επειδή δεν άντεχε τον γραφειοκρατικό βρόχο…
Συνεργάστηκε με το περιοδικό Λαϊκός Λόγος (1966-1967), με τα ψευδώνυμα Αλκυόνα, Αλκυών, Ειρήνη Πεζοπόρου.
– Εργογραφία:
«Γράμμα σε νεκρό»
«Στην ανεμοζάλη»
«Γέφυρες φιλίας»
«Πολυμπούρικο»
«Υπεύθυνη δήλωση»
«Ο Οτσαλάν στο σπίτι μου. Επιδρομή στη Γιουγκοσλαβία»
«Σαν σε πηδήσει ο Κατής σε ποιον να παραπονεθείς»
«Μοιρολόγια»
«Μοιρολόγια μιας Μανιάτισσας»
«Μανιάτικα μοιρολόγια»
«Ανθολόγιο του «Ελεύθερου Κόσμου Αφιέρωμα αγάπης στη μνήμη του Βασίλη Ρώτα»
«Βασίλης Ρώτας»
«Τιμιότατο να ‘σαι Έλληνας, να ‘σαι ο Γιάννης Ρίτσος»
«Από την Ελλάδα του Αριστοτέλη στην Ευρώπη του Μάαστριχτ»
«Παροιμίες και ρήτρες από το έργο του Σαίξπηρ»
«Όταν ο ήλιος της τραγωδίας ανάτειλε»
«Ουίλλιαμ Σαίξπηρ» (4 τόμοι)
«Μνημόσυνο» (ποιητική συλλογή που έγραψε με τον Βασίλη Ρώτα)
«Οδοιπορώ στην πατρίδα» (4 τόμοι)
«Το κακό κρατάει από μεγάλο σπίτι και έχει πολύ συγγενολόι»
«…στη χάρη της την ΑΕΠΙ ανάβουμε ένα κερί»
Μετέφρασε το σύνολο των έργων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, κατά το μεγαλύτερο μέρος με τον Βασίλη Ρώτα, καθώς και Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.
[Για τη σχέση της Βούλας Δαμιανάκου με την πατρώα γη τής Μάνης, αλλά και την “Αδούλωτη Μάνη”, μέσα από εξαιρετικά κείμενα και παρεμβάσεις την ιδίας -βλέπε ανεμογεννήτριες κ.ά.- θα επανέλθουμε σύντομα με νέα ανάρτηση]

Γιώργος Δημακόγιαννης 

 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Η Βούλα Δαµιανάκου αναδεικνύει την υψηλή τέχνη που είναι το Μοιρολόι

Βάνα Ξένου εικαστικός καλλιτέχνης, Βούλα Δαµιανάκου και Έρρικα Ρογκάκου-Ηλιοπούλου στην ΕΣΗΕΑ στις 9 Δεκεµβρίου 2013 © Αρχείο Μεγακλή Ρογκάκου, Αθήνα.
Νικόλαος Μοσχοβάκος δικηγόρος, Βούλα Δαµιανάκου συγγραΦέας, Διονύσης Ρηγόπουλος PhD πολιτικός µηχανικός, Βασίλης Νόπας καθηγητής Πανεπιστηµίου, και Αλέκος Ρώτας Ψυχολόγος στην ΕΣΗΕΑ* στις 9 Δεκεµβρίου 2013 © Αρχείο Μεγακλή Ρογκάκου, Αθήνα.
CD «Από το Μοιρολόι το Οµηρικό στο Μοιρολόι το Μανιάτικο», 2011 © Αρχείο Μεγακλή Ρογκάκου, Αθήνα .


Η Βούλα Δαµιανάκου, γεννηµένη το 1914 στην Πάνιτσα (σηµερινή Μυρσίνη) της Λακωνίας, αγάπησε τόσο βαθιά την ελληνική γραµµατεία όσο λίγοι Έλληνες και δάµασε την γλώσσα ώστε να συγγράΦει σηµαντικά  έργα.
Η µάνα της -γένος Ρογκάκου- ήταν µοιρολογήτρα και χάρη σε αυτό το προσωπικό πλεονέκτηµα η Δαµιανάκου εκτίµησε το µανιάτικο µοιρολόι ως µία τέχνη ριζωµένη στην ζωή.
Στην πραγµατικότητα, πρόκειται για συγκλονιστική τελετή που συλλαµβάνει την ουσία της ανθρώπινης κατάστασης.
Πέρα από το κλαυθµό και τον οδυρµό, το µοιρολόι µετουσιώνεται σε µία από τις υψηλότερες μορφές τέχνης. Ο νεκρός περιβάλλεται από στενά σχετιζόµενες γυναίκες του οι οποίες παραδίδουν το µοιρολόι η µία στην άλλη σε μορφή τραγικού διαλόγου - πρώτα η σύζυγος, µετά η µητέρα και τέλος η αδερΦή του νεκρού. Οι µοιρολογήτρες είναι σαν τον χορό στην αρχαία ελληνική τραγωδία µε κορυφαία την σύζυγο ή την µητέρα.
Εισερχόµενες σε κατάσταση έκστασης, τραγουδούν λόγια για τα κατορθώµατα και τα πάθη της ζωής του αγαπηµένου νεκρού. Ο ήχος και τα φαινόμενα συνδυασμένα συνθέτουν ένα συγκλονιστικό ανθρώπινο δράµα. 
Το µανιάτικο µοιρολόι είναι η δηµοτική παράδοση που παραδίδεται από πανάρχαια χρόνια µε αποκορύφωμα τον οµηρικό θρήνο της Εκάβης για τον πρωτότοκο γιό της Έκτορα.
Mελετώvτας την εξέλιξή τους στο πέρασµα του χρόνου, η Δαµιανάκου σύνεθεσε µοιρολόια για σηµαίνουσες προσωπικότητες που γνώρισε προσωπικά ή που έµαθε από την παράδοση.
Αξιοσηµείωτο ανάµεσα σε αυτά το µοιρολόι της για τον Χρήστο Καρβούνη (1903-1943), επικεφαλής της ιατρικής κλινικής της Σπάρτης, που, όταν στις 26 Νοεµβρίου 1943 οι Γερµανοί κατακτητές έστησαν σε εκτελεστικό απόσπασµα 118 πολίτες στο Μονοδένδρι Λακωνίας για αντίποινα µίας αντιστασιακής ενέργειας, αν και του δόθηκε χάρη για την εξαίρετη επίδωση στην χειρουργική από εκπαίδευση που έλαβε στην Γερµανία, εκείνος δεν λιποψύχησε αλλά θυσιάσθηκε µαζί µε τους συµπατριώτες του. 



Δεν υπάρχουν σχόλια: