ΦΑΛΗΡΕΑΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ, ΚΑΠΕΤΑΝ ΖΑΚΑΣ

 Γρηγόρης Φαληρέας - Καπετάν Ζάκας

Ο Γρηγόρης Βασιλείου Φαληρέας γεννήθηκε το 1873 στον οικισμό Πρίπιτσα της Ανδρούβιστας, του σημερινού Δημοτικού Διαμερίσματος Εξωχωρίου του Δήμου Λεύκτρου. Έλαβε μέρος, ως εθελοντής, στη Κρητική επανάσταση του 1897, ενώ στη συνέχεια κατατάχτηκε στον Ελληνικό Στρατό και φοίτησε στη Σχολή Υπαξιωματικών, ενώ το 1903 προάγεται σε ανθυπολοχαγό του Ελληνικού Στρατού.

Ο ανιψιός του και γνωστός γλύπτης, Βάσος Φαληρέας, φιλοτέχνησε την προτομή του, η οποία βρίσκεται στη Καρδαμύλη.

ΦΑΛΗΡΕΑΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ, ΚΑΠΕΤΑΝ ΖΑΚΑΣ

Ο ανιψιός του και γνωστός γλύπτης, Βάσος Φαληρέας, φιλοτέχνησε την προτομή του, η οποία βρίσκεται στη Καρδαμύλη.

ΦΑΛΗΡΕΑΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ, ΚΑΠΕΤΑΝ ΖΑΚΑΣ

ΦΑΛΗΡΕΑΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ, ΚΑΠΕΤΑΝ ΖΑΚΑΣ

ΦΑΛΗΡΕΑΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ, ΚΑΠΕΤΑΝ ΖΑΚΑΣ

Με την αναγγελία του τραγικού θανάτου του Παύλου Μελά θα καταταγεί στα εθελοντικά σώματα και στις 22 Μαΐου 19061 περνάει τη μεθόριο και λαμβάνει μέρος στο Μακεδονικό Αγώνα, με το ψευδώνυμο «καπετάν Ζάκας». Ως Μακεδονομάχος Διοικητής αποσπάσματος 30 αντρών αγωνίσθηκε περίπου τέσσερα χρόνια, στις περιοχές Κοζάνης, Γρεβενών και Καστοριάς.

Κατόρθωσε να στηρίξει ή να μεταλλάξει το φρόνημα των κατοίκων στα χωριά Μαγγίλα, Μαρτσίτσι, Οσνίτσανη, Λουβράδες, τα οποία αποτελούσαν κέντρα πρακτόρων και κομιτατζήδων του Βουλγαρικού κομιτάτου. Στη Κλεισούρα, μαζί με τους καπεταναίους Γκούρα και Φλάμπουρα, έδωσε μάχη με το Τουρκικό στρατό, αναγκάζοντας τους επιτιθέμενους σε υποχώρηση.

Τον Ιούλιο του 1907 το Κομιτάτο του Μακεδονικού Αγώνα διέταξε τον καπετάν Ζάκα (Γρηγόρη Φαληρέα) να επιστρέψει στην Αθήνα, προκειμένου να του αναθέσει άλλη αποστολή, αφού πρώτα παρέδιδε στο σώμα του καπετάν Γέρμα τη περιφέρεια Βογαζικού – Καστοριάς.

Η συνάντηση έγινε στη περιοχή της Λοσνίτσας, αλλά μετά από προδοσία Βουλγάρων πρακτόρων τα δύο αντάρτικα εθελοντικά σώματα, κυκλώθηκαν από το Τουρκικό στρατό στη θέση «Καλογερικό» και ακολούθησε φονική μάχη (16 Ιουλίου 1907), κατά την οποία σκοτώθηκε ο καπετάν Γέρμας (Νικόλαος Τσοτάκος), ενώ ο ίδιος κατόρθωσε να σωθεί μετά από μάχη σώμα με σώμα. Με το καπετάν Γέρμα συνδεόταν με στενή φιλία από τα χρόνια της φοίτησης στη σχολή Υπαξιωματικών όπου ήταν συμμαθητές και από τη κοινή υπηρεσία στο Σύνταγμα Τρικάλων.

Υπόψη ότι το ψευδώνυμο Ζάκας, που χρησιμοποίησε ο Γρηγόρης Φαληρέας, ανήκει σε παλαιό ηρωικό αγωνιστή, ο οποίος με λίγα παλλικάρια απέκρουσε εφόδους εκατοντάδων Τούρκων και κατέστησε το Σπήλι, ένα αρχαίο μοναστήρι, σε ιστορική τοποθεσία. Για το θέμα αυτό ο Σ. Ράπτης στις 22 Ιουλίου γράφει στην εφημερίδα «Εμπρός»: «…Από τότε έχουν παρέλθει πολλά έτη και ένας νέος Ζάκας ενεφανίσθη εις την Μακεδονίαν, ο οποίος, θα έλεγε τις, ότι απετέλεσε συνέχειαν της δράσεως εκείνου και χωρίς να μειώση το γόητρον, το οποίον ασκεί εις την χώραν των αδαμάστων ηρώων το όνομς, προστέθηκεν εις αυτό δόξαν και τιμήν.

…και όπως ήδη δια τον ατρόμητον αυτόν Ελληνομακεδόνα αρχηγόν υπάρχουν αι ιεραί αναμνήσεις τόσων παλληκαριών του εγγύς παρελυόντος με των οποίων την ψυχήν ευρίσκομεν τόσας ομοιότητας, ούτω εις το προσεχές μέλλον, ότε οι νέοι ήρωες θα αναφανούν, θα δυνάμεθα να λέγωμεν ότι ήσαν απαράμιλλοι καθώς ο Ζάκας. Πιθανώτερον δε είναι όταν θα ακούεται εις μεταγενέστερους χρόνους το δημοτικό τραγούδι «και σεις βουνά των Γρεβενών για λίγο χαμηλώστε…», να ερωτούν τα Ελληνόπουλα αν πρόκειται περί του Ζάκα, ο οποίος εδοξάσθη εις το Σπήλι ή περί του ατρομήτου εκδικητού, ο οποίος μαζί με τον αλησμόνητον Φούφαν και τον ανδρείον Γέρμαν ηγωνίσθη υπέρ των εθνικών δικαίων τόσον ενδόξως».

Ο Γρηγόρης Φαληρέας έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και είναι ο ελευθερωτής της Λήμνου, ενώ στη Μικρά Ασία ήταν διοικητής του 44ου Συντάγματος Πεζικού το οποίο και επανέφερε συντεταγμένο κατά την οπισθοχώρηση των Ελλήνων. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως Μέραρχος στη Θράκη, ενώ αποστρατεύθηκε το 1933 με το βαθμό του Αντιστράτηγου και έζησε μέχρι το θάνατό του στη Κυψέλη.

Διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος του Συλλόγου Υδρεύσεως και Αρδεύσεως Ανδρουβίστης2 και , λόγω του ηθικού του γοήτρου, συντέλεσε με επιτυχία στη συλλογή χρημάτων από Ομογενείς του εξωτερικού, για τη κατασκευή Υδραγωγείου στο Εξωχώρι. Πέθανε το 1937 και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών.

Ο ανιψιός του και γνωστός γλύπτης, Βάσος Φαληρέας, φιλοτέχνησε την προτομή του, η οποία βρίσκεται στη Καρδαμύλη.

 http://www.mani.org.gr/istor/mak/zakas_falireas.htm